Na zlecenie Urzędu Gminy Bestwina Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki - Joanna Borek-Firlejczyk z Mikołowa wykonała konserwację zabytkowej kapliczki przydrożnej - Krzyż Męki Pańskiej.
Kapliczka przydrożna Krzyż Męki Pańskiej usytuowana przy prezbiterium kościoła pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Kaniowie powstała prawdopodobnie w 1895 roku. Pod tą datą w Kronice Parafialnej znajduje się zapis, że krzyż został wykonany na Śląsku pruskim, a przeznaczył na niego (ufundował?) Antoni Olek. Nie zamieszczono opisu ani informacji dotyczących intencji, w jakiej pomnik powstał. Kolejna wzmianka o obiekcie pojawia się w Kronice z datą wrzesień/październik 1955 rok. Oryginalny tekst z Kroniki: „Figura kamienna za ogrojcem przy drodze. Na figurze tej jest krzyż betonowy z pasyjką oraz na kolumnie, we wgłębieniu, płaskorzeźba przedstawiająca Matkę Boską Bolesną. Na podstawie kolumny umieścił malarz napis z Ks. Jeremiasza Proroka: „O, wy wszyscy, którzy idziecie drogą, przypatrzcie się i obaczcie, czy jest boleść, jako boleść moja”. Kolumna pomalowana olejno w kolorze ciemno-zielonego marmuru”.
Na obecnym etapie rozpoznania nie odnaleziono więcej informacji o obiekcie. Nie znane jest nazwisko autora kapliczki ani warsztat kamieniarski. Na powierzchni pomnika nie zachowała się żadna autorska sygnatura. Obiekt od ponad 120 lat pozostaje na pierwotnym miejscu usytuowania. Przeszedł wiele remontów i przekształceń formy. W latach 50-tych XX wieku oryginalny krzyż z figurą Chrystusa (prawdopodobnie zniszczony podczas działań wojennych), zastąpiono nowym, wykonanym z lastryko, a w latach 80-tych XX wieku wykonano wzmocnienia w postaci metalowych kotew w partii cokołu oraz metalowej obejmy wokół trzonu pomnika.

Przez długi czas pomnik był zacieniony przez rosnące obok drzewa, co sprzyjało utrzymywaniu się wilgoci i bujnemu rozwojowi mikroflory. W wyniku podnoszenia poziomu gruntu podstawa obiektu została zakryta warstwą ziemi, czego skutkiem była utrata pierwotnych proporcji kapliczki i zawilgocenie dolnych partii.
Po przeprowadzeniu prac konserwatorskich obiekt pozostał na swoim pierwotnym miejscu usytuowania. Obecnie pobliskie drzewa zostały przycięte i obiekt stoi na mniej zacienionym fragmencie terenu.
Prace konserwatorskie kapliczki Krzyż Męki Pańskiej rozpoczęto we wrześniu 2023 roku od wykonania dokumentacji stanu zachowania obiektu i badań technologicznych w celu zweryfikowania stratygrafii nawarstwień. Ustalono, że pierwotnie pomnik był złocony w partii detalu rzeźbiarskiego i prawdopodobnie posiadał inskrypcję na licu cokołu. Nie odnaleziono oryginalnej warstwy malarskiej. Historyczne złocenia zachowały się w ok. 30%. Kapliczka była wielokrotnie malowana, tynkowana i naprawiana niewłaściwymi materiałami. Zabiegi konserwatorskie poprzedzono demontażem pomnika i przewiezieniem go do pracowni. Czyszczenie obiektu rozpoczęto od ręcznego odkucia dwóch warstw cementowego tynku z powierzchni kamienia, wytrucia mikroflory, wydłutowania metalowych kotew w partii cokołu oraz zdjęcia obejmy z trzonu pomnika. Następnie usunięto wtórne nawarstwienia w postaci przemalowań oraz zabrudzeń powierzchni piaskowca. Odczyszczony kamień poddano impregnacji wzmacniającej i pozostawiono na 4 tygodnie celem wykrystalizowania krzemionki. Następnie przeprowadzono zabieg odsolenia z zastosowaniem okładów z pulpy celulozowej. Miejsca pęknięć i rozspojeń w partii cokołu, trzonu oraz daszku sklejono z zastosowaniem szycia stalowymi prętami. Osłabioną i rozspojoną gómą część cokołu odcięto i zastąpiono nowym elementem z piaskowca. Wykonano opracowanie rzeźbiarskie nowego fragmentu, nadając mu historyczną formę. Na podstawie analogii zrekonstruowano krzyż z przedstawieniem Chrystusa Ukrzyżowanego. Całość, o wysokości ok.2 metrów, wykonano z jednego bloku kamiennego. W oparciu o zachowane archiwalia wykonano także rekonstrukcję inskrypcji na licu cokołu. W kolejnym etapie prac przystąpiono do konserwacji estetycznej obiektu. Ubytki kamienia wypełniono kitami mineralnymi, nadając rekonstruowanym elementom odpowiednią formę i fakturę dopasowaną charakterem do oryginalnej powierzchni. Nie uzupełniano wszystkich drobnych ubytków, by kapliczka nie zatraciła swojej zabytkowej formy. Kolejno przeprowadzono zabieg hydrofobizacji i wykonano scalenie kolorystyczne uzupełnień do naturalnej barwy kamienia. Ostatnim etapem konserwacji estetycznej była rekonstrukcja złoceń na symbolach Męki Pańskiej, inskrypcjach oraz lamówce sukni Matki Boskiej. Złocenia wykonano w technice na mikstion. Inne elementy obiektu pozostawiono w naturalnym kolorze kamienia.
W tym czasie powstał również nowy, betonowy fundament dopasowany kształtem i rozmiarem do podstawy pomnika. Po wysezonowaniu betonu wykonano izolację poziomą i ponownie zbudowano kapliczkę z przygotowanych elementów. Ostatnim etapem prac było wykonanie fug i scalenie kolorystyczne in situ.
Prace konserwatorskie kapliczki przydrożnej Krzyż Męki Pańskiej zakończono w grudniu 2023 roku. Na nowym fundamencie stanęła w czerwcu br.
Krzyż został odnowiony z budżetu gminy (Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Bestwina), natomiast jego fundament ze środków parafii w Kaniowie.